Pamiętnik Blumki

Autor: Iwona Chmielewska
Ilustracje: Iwona Chmielewska
Rok wydania: 2011
Wydawnictwo: Media Rodzina
Miejsce wydania: Poznań
Liczba stron: 64
ISBN: 9788372785725
Tłumaczenia:
  • Blumkas Tagebuch: vom Leben in Janusz Korczaks Waisenhaus, tłum. A. Jaromir, Hannover: Gimpel Verlag, 2011, s. 64, ISBN: 9783981130065;
  • Diário de Blumka, tłum. J. Guimarães, São Paulo: Pulo do Gato, 2017, s. 70, ISBN: 9788564974807;
  • Le journal de Blumka: inspiré de la vie des enfants dans l’orphelinat dirigé par Janusz Korczak, tłum. L. Waleryszak, Voisins-le-Bretonneux: Rue du Monde, 2012, s. 68, ISBN: 9782355042256;
  • 블룸카의 일기, tłum. 이지원, 경기도 파주시: 사계절, 2012, s. 72, ISBN: 9788958286462;
  • 布鲁姆卡日记, tłum. 乌兰, 北京市: 人民邮电出版社, 2013, s. 58, ISBN: 9787115325907;
  • 布魯卡的日記, tłum. 林蔚昀, 新北市: 字畝文化, 2018, s. 72, ISBN: 9789578423633;
  • ブルムカの日記 : コルチャック先生と12人の子どもたち, tłum. 田村 和子, 松方 路子, 福岡市: 石風社, 2013, s. 65, ISBN: 9784883442195;
  • יומנה של בלומקה, tłum. א. אורלב,iצלטנר :בן שמן, I2012, s. 58, ISBN: 0002000526580.
Wykorzystanie okładki za zgodą wydawcy. ©Media Rodzina Sp. z o.o.
 
 

Fikcyjna opowieść o Blumce, zapisującej w swoim pamiętniku wydarzenia z życia Domu Sierot prowadzonego w warszawskim getcie przez Janusza Korczaka to w warstwie tekstowej prezentacja – często za pomocą kryptocytatów – zasad pedagogiki Starego Doktora. Przedstawiane przez dziewczynkę historie wychowanków sierocińca dotykają spraw codziennych, choć, co wie czytelnik z historii, mających miejsce w niełatwym czasie wojny i Holokaustu. Zagłada pojawia się nagle i urywa opowieść Blumki.

Choć w warstwie tekstowej Zagłada się nie pojawia, jej obecność Chmielewska ukazuje poprzez ilustracje, na których dostrzec można gwiazdę Dawida ułożoną ze zbitej szyby (nawiązanie nie tylko do opasek na ramię, ale również niszczenia żydowskich sklepów), wizerunki wychudzonych dzieci, mapę warszawskiego getta, trójkąt noszony przez więźniów obozów koncentracyjnych, deszczownicę prysznica przypominającą wyposażenie komór gazowych i bydlęcy wagon. Jedna z ostatnich rozkładówek przedstawia fragment wagonu pociągu, który wskazuje jad. Ilustracji towarzyszy tekst: „Potem przyszła wojna, która zabrała też pamiętnik Blumki. Skąd więc wiemy, co było w nim zapisane?”. Odpowiedź daje ostatnia strona: „Bo pamiętnik jest po to, żeby nie zapomnieć…”.

 

Bibliografia:
  • Bieber, A., Mentoring in an Heterotopic Space – Janusz Korczak’s Orphanage in Contemporary Picture Books, „Filoteknos”, nr 5, 2015, s. 181–189;
  • Bieber, A., Voices from the Interior: Reimagining Childhood under Janusz Korczak’s Care, „The Lion and the Unicorn”, nr 42, 2018, s. 321–337;
  • Dymel-Trzebiatowska, H., Visual representations of war in Polish and Scandinavian picturebooks. A metaphorical perspective, „Problemy Wczesnej Edukacji / Issues in Early Education”, nr 3 (34), 2016, s. 118–131;
  • Fimiak-Chwiłkowska, A., Kształtowanie wrażliwości estetycznej i historycznej poprzez picturebook. Na przykładzie „Pamiętnika Blumki” Iwony Chmielewskiej w kontekście polsko-niemieckim, [w:] Zbliżenia 6. Badania interdyscyplinarne: rzeczywistość a wyzwania, red. A. Stolarczyk-Gembiak, M. Woźnicka, Poznań 2021, s. 21–34;
  • Howrus-Czajka, M., Obraz II wojny światowej w polskiej książce obrazkowej, „Ryms. Kwartalnik o książkach dla dzieci i młodzieży”, nr 27, 2016, s. 8–9;
  • Howrus-Czajka, M., “True fiction” – the memory and the postmemory of traumatic war events in a picturebook, „Problemy Wczesnej Edukacji / Issues in Early Education”, nr 3 (34), 2016, s. 94–106 (s. 98);
  • Gajownik, S., II wojna światowa we współczesnej literaturze dla dzieci i młodzieży, [w:] Historia – pamięć – edukacja w edukacji humanistycznej, t. 2: Literatura i kultura, red. Z. Budrewicz, M. Sienko, Kraków 2013, s. 167–179 (s. 170);
  • Heska-Kwaśniewicz, K., Wojna[sic!] Dorosłych – Historie Dzieci. Narracje o wojnie w literaturze dla młodych odbiorców po transformacji ustrojowej (1990–2015), [w:] Literatura dla dzieci i młodzieży, t. 5, red. K. Tałuć, Katowice 2017, s. 33–56 (s. 46–47);
  • Ippoldt, L., Dziecko a wojna – literatura dla dzieci o tematyce wojennej na wybranych przykładach polsko- i niemieckojęzycznych, „Orbis Linguarum”, nr 48, 2018, s. 501–504 (s. 502);
  • Jasnowski, P., Pamiętnik Blumki, „Ryms. Kwartalnik o książkach dla dzieci i młodzieży”, nr 19, 2013, s. 13;
  • Jeziorkowska-Polakowska, A., „biała plamka na tle MURU to ja…” – angielski buldog opowiada o Zagładzie, [w:] (Nie)zapomniane zwierzęta, red. E. Łoch, D. Piechota, A. Trześniewska-Nowak, Gdańsk 2021, s. 129–161 (s. 132, przyp. 6);
  • Józefowicz, A., Child-family-peer relations in the most regent Polish prosi for children, in an educational context, [w:] The Educational and Social World of a Child Discourses of Communication, Subjectivity and Cyborgization, red. H. Krauze-Sikorska, M. Kichowski, Poznań 2015, s. 287–299 (s. 295–296);
  • Kania, A., Lekcja (nie)obecności. Dziedzictwo polsko-żydowskie w edukacji polonistycznej, Kraków 2017 (s. 92–94);
  • Karczewska, A., „Tylko czy niebo nadal istnieje?” Bóg w najnowszej dziecięcej literaturze o Zagładzie, [w:] Wiara i niewiara. Literackie realizacje wobec doświadczenia Zagłady, red. P. Kalwiński, A. Karczewska, Lublin 2018, s. 69–88 (s. 72 przyp. 11);
  • Karczewska, A., Pamięć i empatia. O dziecięcej literaturze Zagłady, [w:] Pamięć o Zagładzie w polskojęzycznej i niemieckojęzycznej literaturze autorek i autorów drugiego oraz trzeciego pokolenia post-Szoah / Das Gedächtnis an die Shoah in der polnischen und deutschsprachigen Literatur von Autorinnen und Autoren der zweiten und dritten Post-Shoah-Generation, red. I. von der Lühe, S.J. Żurek, Lublin 2019, s. 265–300 (s. 267, 282);
  • Kasperek, A., „Szlemiel” i „Arka czasu” jako przykłady współczesnej literatury dla dzieci poruszającej tematykę Zagłady, [w:] Zdeptane dzieciństwo. II wojna światowa i jej wpływ na sytuację dzieci, red. A. Bartuś, P. Trojański, Oświęcim 2017, s. 329–335 (s. 329);
  • Kostecka, W., Once Upon a Time There Was a War: The Use of Fairy-tale Conventions in Contemporary Polish Literature for Children about Refugees, „Maska”, nr 36, 2017, s. 33–49 (s. 33, przyp. 2);
  • Kowalska-Leder, J., Literatura polska ostatniego dziesięciolecia wobec Zagłady – próby odpowiedzi na nowe wyzwania, „Zagłada Żydów. Studia i materiały”, nr 10, 2014, s. 768–802 (s. 794–795);
  • Kowalska-Leder, J., Woźnicka, J., Dziecko, [w:] Ślady Holokaustu w imaginarium kultury polskiej, red. J. Kowalska-Leder, P. Dobrosielski, I. Kurz, M. Szpakowska, Warszawa 2017, s. 141–172 (s. 155, przyp. 45);
  • Krajewska, A.M., Młodzieżowe książki o najnowszej historii Polski wydane w ostatnich latach – przegląd subiektywny, „Guliwer”, nr 3, 2018, s. 69–76 (s. 73);
  • Krupiński, P., Pies patrzy na getto. Zwierzę jako podmiot narracji postholokaustowych, [w:] Ślady II wojny światowej i Zagłady w najnowszej literaturze polskiej, red. B. Sienkiewicz, S. Karolak, Poznań 2016, s. 57–84 (s. 67, przyp. 24);
  • Kruszyńska, E., Ludzie z pasją – współczesne biografie dla młodego odbiorcy, [w:] „Stare” i „nowe” w literaturze dla dzieci i młodzieży – biografie, red. B. Olszewska, O. Pajączkowski, L. Urbańczyk, Opole 2015, s. 149–157 (s. 154–156);
  • Kruszyńska, E., Książka obrazkowa jako katalizator wartości w literaturze dla młodego odbiorcy na przykładzie książek Iwony Chmielewskiej, [w:] Literatura i inne sztuki w przestrzeni edukacyjnej dziecka, red. A. Ungeheuer-Gołąb, U. Kopeć, Rzeszów 2016, s. 321–329 (s. 326–327);
  • Kwiatkowska, A., Motyw szycia i haftu w najnowszej polskiej literaturze dla dzieci dotyczącej Zagłady, „Polonistyka. Innowacje”, nr 13, 2021, s. 55–65 (s. 59);
  • Kwiatkowska, A., Jak narysować pamięć? Zagłada w polskich ilustrowanych książkach dla dzieci, „Porównania”, nr 1, 2021, s. 123–140;
  • Leszczyński, G., Wielkie małe książki. Lektury dzieci. I nie tylko, Poznań 2015 (s. 280–281);
  • Michułka, D., Przełamywanie granic książki dla dziecka. Ostatnie przedstawienie panny Esterki Adama Jaromira jako lektura o czytaniu pamięci, „Dydaktyka Polonistyczna”, nr 2 (11), 2016, s. 98–107 (s. 99);
  • Nieczyporowski, R., WYSCHNIĘTE ŁZY. Pamięć Zagłady w sztuce współczesnej, „DYSKURS. Pismo Naukowo-Artystyczne ASP we Wrocławiu”, nr 24, 2017, s. 64–84 (s. 75);
  • Olszewska, B., Konwencja pamiętnika, dziennika, autobiografii w książkach o wojnie dla młodego czytelnika, [w:] (Od)pamiętywanie – gry z przeszłością w literaturze dla dzieci i młodzieży, red. B. Niesporek-Szamburska, M. Wójcik-Dudek, Katowice 2018, s. 101–117 (s. 101, przyp. 1; 102–103);
  • Rybak, K., Żyd i uchodźca. Znaczące powinowactwa narracyjne w polskiej literaturze dziecięcej ostatniej dekady, „Czy/tam/czy/tu. Literatura dziecięca i jej konteksty”, nr 2, 2017, s. 44–62 (s. 47);
  • Rybak, K., I (nie) żyli długo i szczęśliwie. Konstrukcje zakończeń w polskiej literaturze dziecięcej o Zagładzie, “Literatura Ludowa”, t. 63, nr 1, 2019, s. 10–23 (s. 10–11);
  • Rybak, K. Dzieciństwo w labiryncie getta. Recepcja mitu labiryntu w polskiej literaturze dziecięcej o Zagładzie, Warszawa 2019 (s. 14–15);
  • Rybak, K., Zagłada i ideologia w polskiej literaturze dziecięcej XXI wieku, „Narracje o Zagładzie”, nr 1(7), 2021, s. 155–173;
  • Rybak, K., „Zupełnie inne miasto”. Obrazy warszawskiego getta w polskiej literaturze dziecięcej XXI wieku, „Dzieciństwo. Literatura i Kultura”, nr 3(1), 2021, s. 67–84;
  • Rybak, K., Obrazowanie Zagłady. Narracje holokaustowe w polskiej literaturze XXI wieku dla dzieci i młodzieży, Warszawa 2023;
  • Rybicka, K., Jak kanonik van der Paele zasmakował w naszych czasach. Kilka spostrzeżeń dotyczących książek Iwony Chmielewskiej, „Ryms. Kwartalnik o książkach dla dzieci i młodzieży”, nr 21, 2013, s. 12–14;
  • Sadowska, D., „Bajki-nie-bajki” czyli II wojna światowa w wybranych polsko- i niemieckojęzycznych utworach dla dzieci z ostatnich 15 lat ze szczególnym uwzględnieniem Asiuni Joanny Papuzińskiej, „Orbis Linguarum”, nr 48, 2018, s. 169–187 (s. 172);
  • Sikorska, M., Czy literatura piękna może pomóc w edukacji dotyczącej Auschwitz i Holokaustu?, [w:] Auschwitz i Holokaust. Edukacja w szkole i w miejscu pamięci, red. P. Trojański, Oświęcim 2014, s. 155–159;
  • Sikorska, M., Smyczyńska, K., Ewangelia według Korczaka. Pamiętnik Blumki Iwony Chmielewskiej, [w:] Wyczytać świat – międzykulturowość w literaturze dla dzieci i młodzieży, red. B. Niesporek-Szamburska, M. Wójcik-Dudek, Katowice 2014, s. 151–159;
  • Sikorska, M., Smyczyńska, K., Visual Narratives of Death and Memory. The Holocaust in Two Contemporary European Picture Books, [w:] Global Perspectives on Death in Children’s Literature, red. L.D. Clement, L. Jamali, New York and London 2016, s. 177–190;
  • Slany, K., Rutka Joanny Fabickiej jako przykład postpamięciowej literatury dla dzieci, „Maska”, nr 35, 2017, s. 81–94 (s. 82);
  • Smyczyńska, K., Wyzwania współczesnej literatury wizualnej. Czy „Dziewczynka z cienia” ocala pamięć o ofiarach wojny?, [w:] Zdeptane dzieciństwo. II wojna światowa i jej wpływ na sytuację dzieci, red. A. Bartuś, P. Trojański, Oświęcim 2017, s. 337–347 (s. 337, przyp. 3);
  • Szumal, M., Ada Judytka i zaginiony tałes. Dziecięcy klucz do wielokulturowego Białegostoku, „Polonistyka. Innowacje”, nr 9, 2019, s. 131–140 (s. 133, przyp. 7);
  • Szyłak, J., O Rose Blanche i opowiadaniu o Zagładzie, „Ars Educandi”, nr 15, 2018, s. 45–54 (s. 45);
  • Tomczok, M., Anna Mach, Świadkowie świadectw. Postpamięć Zagłady w polskiej literaturze najnowszej; Małgorzata Wójcik-Dudek, W(y)czytać Zagładę. Praktyki postpamięci w polskiej literaturze XXI wieku dla dzieci i młodzieży, „Zagłada Żydów. Studia i materiały”, nr 13, 2017, s. 795–801 (s. 796, 799);
  • Wójcik-Dudek, M., Kiedy mały Srulek staje się bohaterem literackim – Holokaust w literaturze dla dzieci i młodzieży, [w:] Żydowskie dziecko, red. A. Jeziorkowska- Polakowska, A. Karczewska, Lublin 2013, s. 245–255 (s. 254);
  • Wójcik-Dudek, M., Inkaust. Holokaust. Trudna lekcja pisania w czasach Zagłady, „Z Teorii i Praktyki Dydaktyki Języka Polskiego”, t. 24, 2015, s. 7–18 (s. 15–17);
  • Wójcik-Dudek, M., Konieczność śladu. Kanony literatury dla dzieci i młodzieży, „Narracje o Zagładzie”, nr 1, 2015, s. 96–116;
  • Wójcik-Dudek, M., Dziewczyny i wojna (na podstawie wybranych przykładów literatury dla dzieci i młodzieży), [w:] Uwięzione w grzeczności. Obrazy kobiecych inności w tekstach literackich, red. B. Walęciuk-Dejneka, Ł. A. Wawryniuk, Kraków 2015, s. 153–164 (s. 162–163);
  • Wójcik-Dudek, M., Między taktyką a strategią – o wybranych biografiach Janusza Korczaka kierowanych do młodego odbiorcy, [w:] „Stare” i „nowe” w literaturze dla dzieci i młodzieży – biografie, red. B. Olszewska, O. Pajączkowski, L. Urbańczyk, Opole 2015, s. 217–227;
  • Wójcik-Dudek, M., Między udziecinnieniem a infantylizacją Zagłady, [w:] Światy dzieciństwa. Infantylizacje w literaturze i kulturze, red. M. Chrobak, K. Wądolny- Tatar, Kraków 2016, s. 435–449 (s. 445, 447);
  • Wójcik-Dudek, M., Matka – depozytariuszka sytości i głodu. Literatura dla dzieci i młodzieży wobec Zagłady, [w:] Kuchnia i stół w komunikacji społecznej. Tekst, dyskurs, kultura, red. W. Żarski przy współpracy T. Piaseckiego, Wrocław 2016 s. 449–458 (s. 453);
  • Wójcik-Dudek, M., W(y)czytać Zagładę. Praktyki postpamięci w polskiej literaturze XXI wieku dla dzieci i młodzieży, Katowice 2016;
  • Wójcik-Dudek, M., „Efekt” Zagłady w polskiej współczesnej literaturze dla dzieci i młodzieży, [w:] Wiara i niewiara. Literackie realizacje wobec doświadczenia Zagłady, red. P. Kalwiński, A. Karczewska, Lublin 2018, s. 173–187 (s. 174, 179–180);
  • Wójcik-Dudek, M., Elementarz Zagłady w polskiej najnowszej literaturze dla dzieci, [w:] Śmierć w literaturze dziecięcej i młodzieżowej, red. K. Slany, Warszawa 2018, s. 279–294 (s. 283–284, 286);
  • Wójcik-Dudek, M., Idiolekty pamięci – dziecięce dzienniki Zagłady. Od świadectwa do literatury, „Stylistyka”, t. 28, 2019, s. 159–176 (s. 170–174);
  • Wójcik-Dudek, M., Memory Boom and Imaginarium of Holocaust in Polish Literature for Young Readers, „Filoteknos”, nr 10, 2020, s. 309–323.