Autor: Batszewa Dagan [בת שבע דגן]
Ilustracje: Avi Katz
Tłumaczenie: Batszewa Dagan
Rok wydania: 2012
Wydawnictwo: Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau
Miejsce wydania: Oświęcim
Liczba stron: 32
ISBN: 9788377040379
Uwagi: Tłumaczenie z oryginału hebrajskiego (2000).
Tłumaczenia:
- לו כוכבים ידעו לדבר, il. א. כץ, Holon: Tsabar, 2000, s. 29;
- If the stars could only speak, il. A. Katz, tłum. Z. Schaffer, Notts: Holocaust Centre, 2006, s. 32, ISBN: 9780954300180;
- Wenn Sterne sprechen könnten, il. A. Katz, tłum. B. Otterbach, Berlin: Metropol, 2007, s. 32, ISBN: 9783938690604.
Narratorka Iza po tym, jak udało jej się uciec z radomskiego getta zostaje odnaleziona przez Niemców i wysyłana do obozu koncentracyjnego. Tam spotyka swoją kuzynkę Alunię, która w Radomiu pozostawiła siostrę i dwójkę dzieci. Kobietom udaje się zorganizować wspólną pracę w bloku szpitalnym i z tej perspektywy obserwują kolejne wydarzenia obozowej tragedii. Dzięki pomocy Izy Aluni udało się przetrwać w obozie dwa lata, a dodatkową pociechę dawało jej spoglądanie w gwiazdy, które przypominały o jej dzieciach. Po jakimś czasie również one trafiły do obozu i zamieszkały w jednym baraku wraz z matką. W pewnym momencie narratorka zostaje przewieziona do innego obozu, gdzie udaje jej się doczekać wyzwolenia przez Armię Czerwoną, podobnie dzieje się z Alunią, jej dziećmi i siostrą. Bohaterkom udaje się przetrwać trudny powojenny czas i wyemigrować do Izraela, gdzie przypadkiem spotkały się po latach rozłąki.
Opowieść oparta na doświadczeniach obozowych autorki zawiera bardzo dużo informacji o losie Żydów w czasie II wojny światowej, w tym życiu w getcie i codzienności obozu koncentracyjnego. Na końcu książki znajduje się jednostronicowy słownik pojęć (getto, nazista, obóz koncentracyjny, Armia Czerwona), ponadto uzupełnieniem publikacji jest płyta CD zawierająca dwa scenariusze lekcji stworzone na podstawie „Gdyby gwiazdy mogły mówić” poświęcone między między innymi tolerancji, inności, II wojnie światowej i Zagładzie.
Bibliografia:
- Ippoldt, L., Dziecko a wojna – literatura dla dzieci o tematyce wojennej na wybranych przykładach polsko- i niemieckojęzycznych, „Orbis Linguarum”, nr 48, 2018, s. 501–504 (s. 503);
- Jasnowski, P., Zagłada Żydów w najnowszej literaturze dziecięcej, „Ryms. Kwartalnik o książkach dla dzieci i młodzieży”, nr 19, 2013, s. 6–7;
- Jeziorkowska-Polakowska, A., „biała plamka na tle MURU to ja…” – angielski buldog opowiada o Zagładzie, [w:] (Nie)zapomniane zwierzęta, red. E. Łoch, D. Piechota, A. Trześniewska-Nowak, Gdańsk 2021, s. 129–161 (s. 132, przyp. 6);
- Olszewska, B., Konwencja pamiętnika, dziennika, autobiografii w książkach o wojnie dla młodego czytelnika, [w:] (Od)pamiętywanie – gry z przeszłością w literaturze dla dzieci i młodzieży, red. B. Niesporek-Szamburska, M. Wójcik-Dudek, Katowice 2018, s. 101–117 (s. 101 przyp. 1);
- Sikora, A., W jaki sposób mówimy dzieciom o wojnie? Charakterystyka prozy o tematyce wojennej na podstawie wybranych książek dla dzieci, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Librorum”, nr 2 (19), 2014, s. 25–44;
- Wójcik-Dudek, M., Konieczność śladu. Kanony literatury dla dzieci i młodzieży, „Narracje o Zagładzie”, nr 1, 2015, s. 96–116 (s. 104);
- Wójcik-Dudek, M., W(y)czytać Zagładę. Praktyki postpamięci w polskiej literaturze XXI wieku dla dzieci i młodzieży, Katowice 2016 (s. 32–33).