Rutka

Author: Joanna Fabicka

Illustrator: Mariusz Andryszczyk

Year: 2016

Publisher: Agora

Place of publication: Warszawa

Pages: 223

ISBN: 9788326823305

Ten-year-old Zosia Sardynka lives in Bałuty, a district of Łódź. The tenement house where she lives is a historical monument. Just like many other buildings in the area, it saw the Holocaust of the Łódź Jews because of its location in the former ghetto (1940-1945). The protagonist learns about the past during her summer break. Due to her mom’s travelling, she has to spend the summer with Aunt Róża about whom she has never heard. Once Aunt Róża appears in Zosia’s life, strange things start happening. Zosia makes a new friend named Rutka who takes her on a time travel – both metaphorical and literal. A series of fantastic events – sometimes funny, sometimes scary – leads her to learning the tragic past of her “neighbours” who were forcibly crowded in the Łódź Ghetto, and then sent to the “Diamond Planet” on a train which left Radegast station.

Rutka is a very complex novel. First, the author uses the trope of time travel, which is popular in children’s historical novels, showing contemporary and wartime Łódź as spaces connected not just by the friendship of the two characters, but also by the decades-old cityscape. Reclaiming local post-memory is the main subject of Rutka, which narrates the process and essence of transferring memories of the past across generations of women (Róża – Rutka – Zosia). Second, by alternating contemporary and historical events, Fabicka adds a layer of metaphor to the Holocaust whose echoes the reader can find in Zosia’s everyday life. Through artistic means of expression, not only does Fabicka give general visions of the suffering of Jewish victims, but she also portrays particular people, such as Chaim Rumkowski, the leader of Judenrat at the Łódź Ghetto shown as the “White Gentleman” who eats butterflies. Fabicka’s rich tapestry of metaphors suggests that the contemporary world is founded on the wartime past whose memory needs to be cultivated.

Bibliography:

• Ippoldt, L., Dziecko a wojna – literatura dla dzieci o tematyce wojennej na wybranych przykładach polsko- i niemieckojęzycznych, „Orbis Linguarum”, no. 48, 2018, pp. 501–504 (p. 503);
• Jeziorkowska-Polakowska, A., „biała plamka na tle MURU to ja…” – angielski buldog opowiada o Zagładzie, [in:] (Nie)zapomniane zwierzęta, eds. E. Łoch, D. Piechota, A. Trześniewska-Nowak, Gdańsk 2021, pp. 129–161 (p. 133);
• Karczewska, A., „Tylko czy niebo nadal istnieje?” Bóg w najnowszej dziecięcej literaturze o Zagładzie, [in:] Wiara i niewiara. Literackie realizacje wobec doświadczenia Zagłady, eds. P. Kalwiński, A. Karczewska, Lublin 2018, pp. 69–88 (pp. 80–82);
• Karczewska, A., Pamięć i empatia. O dziecięcej literaturze Zagłady, [in:] Pamięć o Zagładzie w polskojęzycznej i niemieckojęzycznej literaturze autorek i autorów drugiego oraz trzeciego pokolenia post-Szoah / Das Gedächtnis an die Shoah in der polnischen und deutschsprachigen Literatur von Autorinnen und Autoren der zweiten und dritten Post-Shoah-Generation, eds. I. von der Lühe, S.J. Żurek, Lublin 2019, pp. 265–300;
• Kasperek, A., „Szlemiel” i „Arka czasu” jako przykłady współczesnej literatury dla dzieci poruszającej tematykę Zagłady, [in:] Zdeptane dzieciństwo. II wojna światowa i jej wpływ na sytuację dzieci, eds. A. Bartuś, P. Trojański, Oświęcim 2017, pp. 329–335 (p. 329);
• Kmiecik, I., Pamięć o Zagładzie w postmodernistycznej baśni – XY Joanny Rudniańskiej, [in:] (Od)pamiętywanie – gry z przeszłością w literaturze dla dzieci i młodzieży, eds. B. Niesporek-Szamburska, M. Wójcik-Dudek, Katowice 2018, pp. 135–146 (p. 137);
• Krajewska, A.M., Młodzieżowe książki o najnowszej historii Polski wydane w ostatnich latach – przegląd subiektywny, „Guliwer”, no. 3, 2018, pp. 69–76 (p. 73);
• Michułka, D., Gregorowicz, Ł., Czytanie pamięci – doświadczenie – emocje. Narracje literackie młodego czytelnika – teoria i praktyka odbioru (Rutka Joanny Fabickiej), „Polonistyka. Innowacje”, no. 7, 2018, pp. 41–58;
• Olszewska, B., Konwencja pamiętnika, dziennika, autobiografii w książkach o wojnie dla młodego czytelnika, [in:] (Od)pamiętywanie – gry z przeszłością w literaturze dla dzieci i młodzieży, eds. B. Niesporek-Szamburska, M. Wójcik-Dudek, Katowice 2018, pp. 101–117 (p. 101, fn. 1; 111–112);
• Pekaniec, A., Dwie opowieści o wojnie, Holokauście i nie tylko. Kotka Brygidy Joanny Rudniańskiej i Rutka Joanny Fabickiej, „Czy/tam/czy/tu. Literatura dziecięca i jej konteksty”, no. 1, 2017, pp. 8–29;
• Rybak, K., Żyd i uchodźca. Znaczące powinowactwa narracyjne w polskiej literaturze dziecięcej ostatniej dekady, „Czy/tam/czy/tu. Literatura dziecięca i jej konteksty”, no. 2, 2017, pp. 44–62 (p. 47);
• Rybak, K. Dzieciństwo w labiryncie getta. Recepcja mitu labiryntu w polskiej literaturze dziecięcej o Zagładzie, Warszawa 2019 (p. 15, 82, 91);
• Rybak, K., Stosunki polsko-żydowskie i Zagłada w polskiej literaturze dziecięcej XXI wieku, [in:] Stosunki polsko-żydowskie, vol. 2, Kultura. Literatura, sztuka i nauka w XX wieku, ed. Z. Trębacz, Warszawa 2020, pp. 171–187;
• Rybak, K., Zagłada i ideologia w polskiej literaturze dziecięcej XXI wieku, „Narracje o Zagładzie”, no. 1(7), 2021, pp. 155–173 (p. 159);
• Rybak, K., „Zupełnie inne miasto”. Obrazy warszawskiego getta w polskiej literaturze dziecięcej XXI wieku, „Dzieciństwo. Literatura i Kultura”, no. 3(1), 2021, pp. 67–84 (p. 69, fn. 6);
• Rybak, K., Obrazowanie Zagłady. Narracje holokaustowe w polskiej literaturze XXI wieku dla dzieci i młodzieży, Warszawa 2023;
• Skowera, M., Różne odcienie dzieciństwa w utworze Agnieszki Suchowierskiej Mat i świat, „Litteraria Copernicana”, no. 3 (23), 2017, pp. 127–138 (p. 129, fn. 8);
• Skowera, M., hasło „Rutka”, Our Mythical Childhood Survey;
• Slany, K., Rutka Joanny Fabickiej jako przykład postpamięciowej literatury dla dzieci, „Maska”, no. 35, 2017, pp. 81–94;
• Slany, K., Kobieca opowieść o Zagładzie na przykładzie genologii kobiet w Rutce Joanny Fabickiej, [in:] (Od)pamiętywanie – gry z przeszłością w literaturze dla dzieci i młodzieży, eds. B. Niesporek-Szamburska, M. Wójcik-Dudek, Katowice 2018, pp. 213–225;
• Smyczyńska, K., Wyzwania współczesnej literatury wizualnej. Czy „Dziewczynka z cienia” ocala pamięć o ofiarach wojny?, [in:] Zdeptane dzieciństwo. II wojna światowa i jej wpływ na sytuację dzieci, eds. A. Bartuś, P. Trojański, Oświęcim 2017, pp. 337–347 (p. 337, fn. 3);
• Wójcik-Dudek, M., Matka – depozytariuszka sytości i głodu. Literatura dla dzieci i młodzieży wobec Zagłady, [in:] Kuchnia i stół w komunikacji społecznej. Tekst, dyskurs, kultura, ed. W. Żarski in cooperation with T. Piasecki, Wrocław 2016, pp. 449–458 (p. 454).