Kotka Brygidy [Brygida’s Kitten]

Six-year-old Helena lives in Warsaw with her family. When World War Two begins and German troops enter the city, she is forced to discover previously familiar people and places anew. Her family’s friends wear special armbands, which Helena refers to as “magic” bands. Her neighbors move into a fenced-off part of the city. Her parents face difficult choices, risking their lives to save others’. The war changes everything and everyone around. When it ends, nothing is as it used to be. Memories do not let Helena forget what happened.

The novel is an account of the Holocaust from the perspective of a non-Jewish Polish girl. Although the war does not spare her, the protagonist is a witness to the suffering of Jews rather than a victim of persecution. The story’s factual layer is supplemented with a metaphorical, or even a fantastic element. At the end of the narrative, Helena talks to a female cat, which becomes a vehicle of remembrance of all those who were killed – although the accuracy of the girl’s memory is called into question. The novel does not shy away from the topic of religion, including Judaism, which is often avoided in other stories about the Shoah directed at the young reader.

Bibliography:

• Baluch, A., Pogranicza, czyli o relacjach przestrzennych w Kotce Brygidy Joanny Rudniańskiej, [in:] Wyczytać świat – międzykulturowość w literaturze dla dzieci i młodzieży, eds. B. Niesporek-Szamburska, M. Wójcik-Dudek, Katowice 2014, pp. 143–149;
• Borzęcka, M., Morwa, kotka i bardzo ważne sprawy, „Ryms. Kwartalnik o książkach dla dzieci i młodzieży”, no. 2, 2007, p. 8;
• Borzęcka, M., Mały antysemita, „Ryms. Kwartalnik o książkach dla dzieci i młodzieży”, no. 11, 2010, p. 10;
• Buryła, S., Wokół Zagłady. Szkice o literaturze Holokaustu, Kraków 2016, p. 234;
• Chrobak, M., „Po co komu taka uliczka i tramwaj donikąd?”. „Miejsca palimpsestowe” w przewodnikach i spacerownikach dla dzieci, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica”, no. III, 2015, pp. 126–142 (p. 141, fn. 53);
• Gajownik, S., II wojna światowa we współczesnej literaturze dla dzieci i młodzieży, [in:] Historia – pamięć – edukacja w edukacji humanistycznej, vol. 2: Literatura i kultura, eds. Z. Budrewicz, M. Sienko, Kraków 2013, pp. 167–179 (p. 172);
• Graban-Pomirska, M., Testament Janusza Korczaka – Kotka Brygidy Joanny Rudniańskiej, [in:] „Stare” i „nowe” w literaturze dla dzieci i młodzieży, eds. B. Olszewska, E. Łucka-Zając, Opole 2010, pp. 201–208;
• Heska-Kwaśniewicz, K., Wojna[sic!] Dorosłych – Historie Dzieci. Narracje o wojnie w literaturze dla młodych odbiorców po transformacji ustrojowej (1990–2015), [in:] Literatura dla dzieci i młodzieży, vol. 5, ed. K. Tałuć, Katowice 2017, pp. 33–56 (pp. 47–48);
• Ippoldt, L., Dziecko a wojna – literatura dla dzieci o tematyce wojennej na wybranych przykładach polsko- i niemieckojęzycznych, „Orbis Linguarum”, no. 48, 2018, pp. 501–504 (p. 503);
• Jarzyna, A., Szlemiele. Zwierzęta wobec Zagłady w literaturze dla dzieci, „Narracje o Zagładzie”, no. 2, 2016, pp. 235–256;
• Jarzyna, A., Post-koiné. Studia o nieantropocentrycznych językach (poetyckich), Łódź 2019 (p. 178, fn. 164; 191–214);
• Jasnowski, P., Zagłada Żydów w najnowszej literaturze dziecięcej, „Ryms. Kwartalnik o książkach dla dzieci i młodzieży”, no. 19, 2013, pp. 6–7;
• Jeziorkowska-Polakowska, A., „biała plamka na tle MURU to ja…” – angielski buldog opowiada o Zagładzie, [in:] (Nie)zapomniane zwierzęta, eds. E. Łoch, D. Piechota, A. Trześniewska-Nowak, Gdańsk 2021, pp. 129–161 (p. 132, fn. 6);
• Kania, A., Lekcja (nie)obecności. Dziedzictwo polsko-żydowskie w edukacji polonistycznej, Kraków 2017 (p. 94, 96–97);
• Karczewska, A., „Tylko czy niebo nadal istnieje?” Bóg w najnowszej dziecięcej literaturze o Zagładzie, [in:] Wiara i niewiara. Literackie realizacje wobec doświadczenia Zagłady, eds. P. Kalwiński, A. Karczewska, Lublin 2018, pp. 69–88;
• Karczewska, A., Pamięć i empatia. O dziecięcej literaturze Zagłady, [in:] Pamięć o Zagładzie w polskojęzycznej i niemieckojęzycznej literaturze autorek i autorów drugiego oraz trzeciego pokolenia post-Szoah / Das Gedächtnis an die Shoah in der polnischen und deutschsprachigen Literatur von Autorinnen und Autoren der zweiten und dritten Post-Shoah-Generation, eds. I. von der Lühe, S.J. Żurek, Lublin 2019, pp. 265–300;
• Kasperek, A., „Szlemiel” i „Arka czasu” jako przykłady współczesnej literatury dla dzieci poruszającej tematykę Zagłady, [in:] Zdeptane dzieciństwo. II wojna światowa i jej wpływ na sytuację dzieci, eds. A. Bartuś, P. Trojański, Oświęcim 2017, pp. 329–335 (p. 329);
• Kmiecik, I., Pamięć o Zagładzie w postmodernistycznej baśni – XY Joanny Rudniańskiej, [in:] (Od)pamiętywanie – gry z przeszłością w literaturze dla dzieci i młodzieży, eds. B. Niesporek-Szamburska, M. Wójcik-Dudek, Katowice 2018, pp. 135–146 (p. 135, 137);
• Kmiecik, I., Empatyzacja w powieści Arka czasu Marcina Szczygielskiego, [in:] Pamięć o Zagładzie w polskojęzycznej i niemieckojęzycznej literaturze autorek i autorów drugiego oraz trzeciego pokolenia post-Szoah / Das Gedächtnis an die Shoah in der polnischen und deutschsprachigen Literatur von Autorinnen und Autoren der zweiten und dritten Post-Shoah-Generation, eds. I. von der Lühe, S.J. Żurek, Lublin 2019, pp. 317–327 (p. 318);
• Kostecka, W., Once Upon a Time There Was a War: The Use of Fairy-tale Conventions in Contemporary Polish Literature for Children about Refugees, „Maska”, no. 36, 2017, pp. 33–49 (p. 33, fn. 2);
• Kowalska-Leder, J., Literatura polska ostatniego dziesięciolecia wobec Zagłady – próby odpowiedzi na nowe wyzwania, „Zagłada Żydów. Studia i materiały”, no. 10, 2014, pp. 768–802 (pp. 790–791);
• Krajewska, A.M., Młodzieżowe książki o najnowszej historii Polski wydane w ostatnich latach – przegląd subiektywny, „Guliwer”, no. 3, 2018, pp. 69–76 (p. 73);
• Krupiński, P., Pies patrzy na getto. Zwierzę jako podmiot narracji postholokaustowych, [in:] Ślady II wojny światowej i Zagłady w najnowszej literaturze polskiej, eds. B. Sienkiewicz, S. Karolak, Poznań 2016, pp. 57–84;
• Leszczyński, G., Bunt czytelników. Proza inicjacyjna netgeneracji, Warszawa 2010 (pp. 118–125, 137, 181–183);
• Michułka, D., Gregorowicz, Ł., Czytanie pamięci – doświadczenie – emocje. Narracje literackie młodego czytelnika – teoria i praktyka odbioru (Rutka Joanny Fabickiej), „Polonistyka. Innowacje”, no. 7, 2018, pp. 41–58 (p. 45);
• Mioduszewska, Z., Zwierzęta w literaturze o Zagładzie, [in:] Koziołek Matołek i inne bajkowe zwierzęta w tekstach literatury i kultury, eds. M. Bator, B. Gierszewska, K. Kępczyk, Pacanów 2016, pp. 44–55;
• Mytych-Forajter, B., Energia metamorfozy w prozie Joanny Rudniańskiej, [in:] I. Gralewicz-Wolny, B. Mytych-Forajter, Uwolnić Pippi! Twórczość dla dzieci wobec przemian kultury, Katowice 2013, pp. 87–100;
• Olszewska, B., Konwencja pamiętnika, dziennika, autobiografii w książkach o wojnie dla młodego czytelnika, [in:] (Od)pamiętywanie – gry z przeszłością w literaturze dla dzieci i młodzieży, eds. B. Niesporek-Szamburska, M. Wójcik-Dudek, Katowice 2018, pp. 101–117 (p. 101, fn. 1);
• Pekaniec, A., Dwie opowieści o wojnie, Holokauście i nie tylko. Kotka Brygidy Joanny Rudniańskiej i RutkaJoanny Fabickiej, „Czy/tam/czy/tu. Literatura dziecięca i jej konteksty”, no. 1, 2017, pp. 8–29;
• Rybak, K., Hide and Seek with Nazis. Playing with Child Identity in Polish Children’s Literature about the Shoah, „Libri & Liberi”, no. 6 (1), 2017, pp. 11–24;
• Rybak, K., Żyd i uchodźca. Znaczące powinowactwa narracyjne w polskiej literaturze dziecięcej ostatniej dekady, „Czy/tam/czy/tu. Literatura dziecięca i jej konteksty”, no. 2, 2017, pp. 44–62 (p. 47);
• Rybak, K., I (nie) żyli długo i szczęśliwie. Konstrukcje zakończeń w polskiej literaturze dziecięcej o Zagładzie, “Literatura Ludowa”, vol. 63, no. 1, 2019, pp. 10–23 (p. 11, 16);
• Rybak, K., Dzieciństwo w labiryncie getta. Recepcja mitu labiryntu w polskiej literaturze dziecięcej o Zagładzie, Warszawa 2019;
• Rybak, K., Stosunki polsko-żydowskie i Zagłada w polskiej literaturze dziecięcej XXI wieku, [in:] Stosunki polsko-żydowskie, vol. 2, Kultura. Literatura, sztuka i nauka w XX wieku, ed. Z. Trębacz, Warszawa 2020, pp. 171–187;
• Rybak, K., Zagłada i ideologia w polskiej literaturze dziecięcej XXI wieku, „Narracje o Zagładzie”, no. 1(7), 2021, pp. 155–173;
• Rybak, K., „Zupełnie inne miasto”. Obrazy warszawskiego getta w polskiej literaturze dziecięcej XXI wieku, „Dzieciństwo. Literatura i Kultura”, no. 3(1), 2021, pp. 67–84;
• Rybak, K., Obrazowanie Zagłady. Narracje holokaustowe w polskiej literaturze XXI wieku dla dzieci i młodzieży, Warszawa 2023;
• Skowera, M., Polacy i Żydzi, dzieci i dorośli. Kto jest kim w Kotce Brygidy Joanny Rudniańskiej i Bezsenności Jutki Doroty Combrzyńskiej-Nogali, „Konteksty Kultury”, vol. 11, no. 1, 2014, pp. 57–72;
• Skowera, M., Różne odcienie dzieciństwa w utworze Agnieszki Suchowierskiej Mat i świat, „Litteraria Copernicana”, no. 3 (23), 2017, pp. 127–138 (p. 129, fn. 8);
• Slany, K., Rutka Joanny Fabickiej jako przykład postpamięciowej literatury dla dzieci, „Maska”, no. 35, 2017, pp. 81–94 (pp. 82–83);
• Slany, K., Śmierć we współczesnej literaturze dla dzieci – łamanie tabu?, [in:] Śmierć w literaturze dziecięcej i młodzieżowej, ed. K. Slany, Warszawa 2018, pp. 35–59 (p. 49);
• Slany, K., Herstory in Young Adult Fiction by Joanna Rudniańska Based on the Examples of Rok Smoka and Kotka Brygidy, „Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze”, no. 8, 2019, pp. 301–325;
• Smyczyńska, K., Wyzwania współczesnej literatury wizualnej. Czy „Dziewczynka z cienia” ocala pamięć o ofiarach wojny?, [in:] Zdeptane dzieciństwo. II wojna światowa i jej wpływ na sytuację dzieci, eds. A. Bartuś, P. Trojański, Oświęcim 2017, pp. 337–347 (p. 337, fn. 3);
• Tomczok, M., Anna Mach, Świadkowie świadectw. Postpamięć Zagłady w polskiej literaturze najnowszej; Małgorzata Wójcik-Dudek, W(y)czytać Zagładę. Praktyki postpamięci w polskiej literaturze XXI wieku dla dzieci i młodzieży, „Zagłada Żydów. Studia i materiały”, no. 13, 2017, pp. 795–801 (p. 796);
• Tomczok, M., Czyja dzisiaj jest Zagłada? Retoryka – ideologia – popkultura, Warszawa 2017 (pp. 52–53, 87);
• Wójcik-Dudek, M., Kiedy mały Srulek staje się bohaterem literackim – Holokaust w literaturze dla dzieci i młodzieży, [in:] Żydowskie dziecko, eds. A. Jeziorkowska- Polakowska, A. Karczewska, Lublin 2013, pp. 245–255;
• Wójcik-Dudek, M., Fotografie okolic dzieciństwa (na przykładzie wybranych tekstów literackich o Zagładzie), [in:] Historia – pamięć – edukacja w edukacji humanistycznej, vol. 2: Literatura i kultura, eds. Z. Budrewicz, M. Sienko, Kraków 2013, pp. 316–325; (pp. 321–324);
• Wójcik-Dudek, M., Rewanż pamięci. Literackie fotografie Holokaustu na lekcjach języka polskiego, [in:] Auschwitz i Holokaust. Edukacja w szkole i w miejscu pamięci, ed. P. Trojański, Oświęcim 2014, pp. 111–123;
• Wójcik-Dudek, M., Architektura pamięci – (nie)literackie przestrzenie getta, „Annales Universitatis Pedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria”, no. XIV, 2014, pp. 215–224;
• Wójcik-Dudek, M., Transfery Zagłady. Przypadek Kotki Brygidy Joanny Rudniańskiej, [in:] Biblioteka postscriptum polonistycznego, vol. 5: Adaptacje II. Transfery Kulturowe, ed. W. Hajduk-Gawron, Katowice 2015, pp. 349–360;
• Wójcik-Dudek, M., Konieczność śladu. Kanony literatury dla dzieci i młodzieży, „Narracje o Zagładzie”, no. 1, 2015, pp. 96–116;
• Wójcik-Dudek, M., Dziewczyny i wojna (na podstawie wybranych przykładów literatury dla dzieci i młodzieży), [in:] Uwięzione w grzeczności. Obrazy kobiecych inności w tekstach literackich, eds. B. Walęciuk-Dejneka, Ł. A. Wawryniuk, Kraków 2015, pp. 153–164 (pp. 155–158);
• Wójcik-Dudek, M., Między udziecinnieniem a infantylizacją Zagłady, [in:] Światy dzieciństwa. Infantylizacje w literaturze i kulturze, eds. M. Chrobak, K. Wądolny- Tatar, Kraków 2016, pp. 435–449 (p. 445, 447);
• Wójcik-Dudek, M., Zamieszkać w Zagładzie. Geografia Holocaustu w literaturze dla dzieci i młodzieży, [in:] Geografia krain zmyślonych. Wokół kategorii miejsca i przestrzeni w literaturze dziecięcej, młodzieżowej i fantastycznej, eds. W. Kostecka, M. Skowera, Warszawa 2016, pp. 43–56;
• Wójcik-Dudek, M., Matka – depozytariuszka sytości i głodu. Literatura dla dzieci i młodzieży wobec Zagłady, [in:] Kuchnia i stół w komunikacji społecznej. Tekst, dyskurs, kultura, eds. W. Żarski przy współpracy T. Piaseckiego, Wrocław 2016 pp. 449–458 (p. 453, 454 fn 12);
• Wójcik-Dudek, M., W(y)czytać Zagładę. Praktyki postpamięci w polskiej literaturze XXI wieku dla dzieci i młodzieży, Katowice 2016;
• Wójcik-Dudek, M., Płynna postpamięć – motywy akwatyczne w literaturze osobnej podejmującej problematykę Holokaustu, [in:] Żywioły w literaturze dziecięcej. Woda, eds. A. Czabanowska-Wróbel, K. Zabawa, Kraków 2017, pp. 201–217;
• Wójcik-Dudek, M., Dybuk i Facebook. Pamięć i postpamięć jako wyzwania edukacji polonistycznej, „Guliwer”, no. 3, 2018, pp. 34–43;
• Wójcik-Dudek, M., „Efekt” Zagłady w polskiej współczesnej literaturze dla dzieci i młodzieży, [in:] Wiara i niewiara. Literackie realizacje wobec doświadczenia Zagłady, eds. P. Kalwiński, A. Karczewska, Lublin 2018, pp. 173–187;
• Wójcik-Dudek, M., Elementarz Zagłady w polskiej najnowszej literaturze dla dzieci, [in:] Śmierć w literaturze dziecięcej i młodzieżowej, ed. K. Slany, Warszawa 2018, pp. 279–294 (pp. 289–293);
• Wójcik-Dudek, M., Doświadczenie ziemi. Zagłada w najnowszej literaturze dla dzieci i młodzieży, [in:] Żywioły w literaturze dziecięcej. Ziemia, eds. A. Czabanowska-Wróbel, K. Zabawa, Kraków 2019, pp. 243–257 (pp. 247–249);
• Wójcik-Dudek, M., Memory Boom and Imaginarium of Holocaust in Polish Literature for Young Readers, „Filoteknos”, no. 10, 2020, pp. 309–323 (p. 320);
• Wróblewski, M., Doświadczanie dzieciństwa. Studium z antropologii literatury, Toruń 2019 (p. 109, 181, 183);
• Zabawa, K., Literatura dla dzieci w kontekstach edukacyjnych, Kraków 2017 (pp. 80–81);
• Вуйчик-Дудек, М., Животните и Холокостът в съвременни полски текстове за млади читатели, „Дзяло”, no. 17, 2020.