Autor: Agnieszka Suchowierska
Ilustracje: Dorota Łoskot-Cichocka
Rok wydania: 2017
Wydawnictwo: Literatura
Miejsce wydania: Łódź
Liczba stron: 69
ISBN: 9788376725321
Opowieść osadzona w realiach współczesnych to historia dziesięcioletniej dziewczynki Ady Judytki, która mieszka w Białymstoku z mamą Żydówką i tatą innego wyznania. W formie zapisywanego na laptopie pamiętnika dziewczynki autorka prezentuje czytelnikowi elementy judaizmu i żydowskiej kultury: poza tytułowym tałesem pojawiają się piosenka-łamacz językowy Cziribim cziribom, znani białostoccy Żydzi (np. Ludwik Zamenhof, twórca języka esperanto), żydowskie święta (szabat, Chanuka, Rosz ha-Szana, Jom Kipur) i alfabet, Skrzypek na dachu, drejdel, szofar itd. Bohaterowie odwiedzają również warszawskie Muzeum Historii Żydów POLIN. Kultura judaizmu skontrastowana jest z wierzeniami i tradycjami szkolnych kolegów Ady: prawosławnej Kseni i katolika Kuby. Na końcu znajduje się papierowy drejdel do samodzielnego złożenia i słowniczek zawierający wiele pojęć nie tylko z zakresu judaizmu i kultury żydowskiej, ale również innych religii i zwyczajów opisanych w książce.
O Zagładzie narratorka wspomina, opisując historię Żydów w Białymstoku: przed II wojną światową żyła tam duża społeczność żydowska, lecz później część uciekła, a tych, którzy zostali „hitlerowcy najpierw zamknęli w getcie, a potem zabili” (s. 16). Ada przyznaje przy tej okazji, że jej mama boi się mówić innym, że jest Żydówką właśnie ze względu na wydarzenia z przeszłości i strach przed antysemityzmem. Wyjątkowe w tekście Agnieszki Suchowierskiej jest właśnie podkreślenie ciążącego nad współczesnymi polskimi Żydami strachu przed antysemityzmem, który został przywołany w kontekście wspomnienia o Zagładzie.
Bibliografia:
- Rybak, K., Obrazowanie Zagłady. Narracje holokaustowe w polskiej literaturze XXI wieku dla dzieci i młodzieży, Warszawa 2023 (s. 55, 239);
- Szumal, M., Ada Judytka i zaginiony tałes. Dziecięcy klucz do wielokulturowego Białegostoku, „Polonistyka. Innowacje”, nr 9, 2019, s. 131–140.