Autor: Batszewa Dagan [בת שבע דגן]
Ilustracje: Ola Cieślak
Tłumaczenie: Szoszana Raczyńska
Rok wydania: 2012
Wydawnictwo: Opera i Filharmonia Podlaska – Europejskie Centrum Sztuki w Białymstoku
Miejsce wydania: Białystok
Liczba stron: 32
ISBN: 9788363806033
Uwagi: Tłumaczenie z oryginału hebrajskiego (1991).
Tłumaczenia:
- מה קרה בשואה: ספור בחרוזים לילדים הרוצים לדעת, il. א. כץ, Tel Awiw: Maor, 1991, s. 22;
- What happened in the Shoah? A story in rhyme for children who wish to know, il. S. Heller, Cleveland, Oh: Kay Teen, 1992, s. 32, ISBN: 9780954300180;
- Что пережил наш народ: рассказ о катастрофе, il. А. Кац, tłum. А. Ротман, Иерусалим: Джойнт, 2000, s. 32.
W tej pierwszoosobowej historii autorka (widzimy ją na jednej z ilustracji) opowiada młodym czytelnikom „prawdziwe wydarzenia” związane z Zagładą. Jej genezy doszukuje się w chwili dojścia do władzy Adolfa Hitlera, który „postanowił wyruszyć […] na wojnę” z Żydami. W ramach antysemickiej polityki odebrał im wszelką własność, w tym psy (temu poświęcona jest również inna książka Dagan: Czika, piesek w getcie), a następnie zamknął ich w gettach, skąd wysyłał do obozów „w rozmaitych stronach”, gdzie byli wykorzystywani do niewolniczej pracy, ginęli od chorób i kul. Dwie rozkładówki poświęcone są zbrojnemu oporowi Żydów, którego symbolem staje się odważny i dzielny Perec. Opowieść kończy się wraz z zakończeniem wojny, uwolnieniem więźniów obozów, samobójstwem Hitlera i budową państwa Izrael.
Ze względu na krótką, rymowaną formę w pierwszej książce autorstwa Batszewy Dagan akcent rozłożony jest nierównomiernie: jedną rozkładówkę zajmuje zarówno informacja o genezie Zagłady, jak i gettach czy zbrojnych powstaniach Żydów przeciwko Niemcom. Na końcu książki znaleźć można krótki słownik, zawierający wyjaśnienie takich terminów, jak getto, Izrael, partyzant czy nazistowskie Niemcy. Niezwykle istotne są w tym przypadku ilustracje Oli Cieślak, które wchodzą w dialog z tekstem, czyniąc z polskiego wydania „Co wydarzyło się…” złożoną w przekazie książkę obrazkową (picturebook).
Bibliografia:
- Jasnowski, P., Zagłada Żydów w najnowszej literaturze dziecięcej, „Ryms. Kwartalnik o książkach dla dzieci i młodzieży”, nr 19, 2013, s. 6–7;
- Rybak, K., Obrazowanie Zagłady. Narracje holokaustowe w polskiej literaturze XXI wieku dla dzieci i młodzieży, Warszawa 2023 (s. 205, 224);
- Sikora, A., W jaki sposób mówimy dzieciom o wojnie? Charakterystyka prozy o tematyce wojennej na podstawie wybranych książek dla dzieci, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Librorum”, nr 2 (19), 2014, s. 25–44 (s. 29–30);
- Wójcik-Dudek, M., W(y)czytać Zagładę. Praktyki postpamięci w polskiej literaturze XXI wieku dla dzieci i młodzieży, Katowice 2016 (s. 32–33).