Mała wojna

Autor: Katarzyna Ryrych

Ilustracje: Joanna Rusinek

Rok wydania: 2019

Wydawnictwo: Literatura

Miejsce wydania: Łódź

Liczba stron: 80

ISBN: 9788376726557

Uwagi: Seria “Wojny dorosłych – historie dzieci”

Akcja Małej wojny toczy się w okolicach Lwowa w czasie II wojny światowej. Mieszkające w podmiejskim domu siostry Janeczka i Lilka starają się normalnie funkcjonować w cieniu konfliktu. Ułatwia im to dorastanie w zamożnej rodzinie, dzięki czemu mogą choćby uczęszczać na lekcje muzyki prowadzone przez pana Stefana (nazywanego Maestro), wymagającego, acz sympatycznego starszego wirtuoza skrzypiec. Podczas z pozoru rutynowej lekcji, która odbywa się w domu mężczyzny, Lilka zauważa, że z regału wypada jedna z książek; przy kolejnej okazji dziewczynkom wydaje się, że postać z wiszącego na ścianie portretu je obserwuje. Dziwne zjawiska skłaniają bohaterki do zbadania sprawy Maestra i tajemnicy jego domu.

W swoim opowiadaniu Ryrych wykorzystuje konwencję powieści detektywistycznej, odwołując się przy tym do pokładów wyobraźni niedorosłych bohaterek, czyniąc z Małej wojny wciągającą opowieść. Elementy przygody nie przysłaniają jednak subtelnie ukazanego dramatu wojny, która dotyka rodzinę Janeczki i Lilki; z podobną delikatnością autorka sygnalizuje również Zagładę żydowskich sąsiadów „opuszczających” okolicę, jak i „waryjatów” (jak nazywa ich jeden z dziecięcych bohaterów) związanych z położonym niedaleko domu bohaterek szpitalem dla chorych psychicznie w Kulparkowie (instytucja działa do dziś). Warto zaznaczyć, że to pierwsza w polskiej twórczości dla dzieci wzmianka o zagładzie w odniesieniu do niepełnosprawnych i chorych psychicznie.

Bibliografia:

• Rybak, K., Stosunki polsko-żydowskie i Zagłada w polskiej literaturze dziecięcej XXI wieku, [w:] Stosunki polsko-żydowskie, t. 2, Kultura. Literatura, sztuka i nauka w XX wieku, red. Z. Trębacz, Warszawa 2020, s. 171–187 (s. 174, przyp. 7; 182);
• Rybak, K., Zagłada i ideologia w polskiej literaturze dziecięcej XXI wieku, „Narracje o Zagładzie”, nr 1(7), 2021, s. 155–173 (s. 159, przyp. 20);
• Rybak, K., Obrazowanie Zagłady. Narracje holokaustowe w polskiej literaturze XXI wieku dla dzieci i młodzieży, Warszawa 2023 (s. 13, 92);
• Wawer, K., Lekcje (polskiego) z wielokulturowości. Praca z serią Wojny dorosłych – historie dzieci w szkole podstawowej na wybranych przykładach, „Polonistyka. Innowacje”, nr 13, 2021, s. 145–161 (s. 146).